જેમ કે આપણામાંના મોટાભાગના લોકો જાણે છે કે, શ્વાસ લેવાની કસરતો છે તે યોગનો ખજાનો છે. આવું જ એક આસન છે જેનું નામ છે કપાલભાતી પ્રાણાયામ. ‘પ્રાણાયામ’, જેમ નામ જ સૂચવે છે, તેનો અર્થ થાય છે શ્વાસ લેવાની કળા. ‘કપાલ’ શબ્દનો અર્થ થાય ખોપરી અને ‘ભાતી’ એટલે ચમકવું અથવા પ્રકાશિત કરવું.
કપાલભાતી પ્રાણાયામ સૌથી લોકપ્રિય યોગ આસનોમાંનું એક છે જે શ્વાસ લેવાની ક્રિયાને સુધારે છે. આ માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે લાભો પૂરા પાડવાની સાથે સાથે તે શારીરિક સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. આ યોગાસન લોકોને તેમની સમગ્ર ભલાઈમાં મદદ કરવા માટે તૈયાર કરવામાં આવી છે.
આ એક ષટ ક્રિયા છે, જેનો અર્થ થાય છે કે સફાઇ તકનીક છે જે શરીરમાંથી ઝેરી પદાર્થોને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. આ ઝડપી શ્વાસ લેવાની રીત, આ યોગમાં તમારા પેટના સ્નાયુઓનો ઉપયોગ ધીમા, નિષ્ક્રિય શ્વાસ અને બળપૂર્વક સક્રિય શ્વાસ બહાર કાઢવા માટે થાય છે. ચાલો,આ લેખ દ્વારા તેને કરવાની રીત અને તેના ફાયદાઓ વિશે વિગતવાર જાણીયે.
કપાલભાતી પ્રાણાયામ કરવાની રીત
કરોડરજ્જુ સીધી કરીને આરામથી બેસો. હાથને ઘૂંટણ પર રાખો અને હથેળીઓ આકાશ તરફ રાખીને ખુલ્લી રાખો. એક ઊંડો શ્વાસ લો. જયારે તમે શ્વાસ બહાર કાઢો ત્યારે નાભિને પાછળ કરોડરજ્જુ તરફ ખેંચો. જેટલું થાય તેટલું આરામથી કરો.
પેટના સ્નાયુઓના સંકોચનને અનુભવવા માટે તમે તમારો જમણા હાથને પેટ પર રાખી શકો છો. જેવું તમે નાભિ અને પેટને આરામ આપો છો, શ્વાસ આપમેળે તમારા ફેફસામાં જતી રહે છે. કપાલભાતીનો આ એક રાઉન્ડ પૂરો કરવા માટે આવા 20 શ્વાસ લો.
રાઉન્ડ પુરા કર્યા પછી, તમારી આંખો બંધ કરીને આરામ કરો અને તમારા શરીરમાં શું અનુભવ થઇ રહ્યો છે તેનું નિરીક્ષણ કરો. હવે જોઈએ કપાલભાતી કરવાના ફાયદા.
પાચન તંત્રની સિસ્ટમ મજબૂત કરે છે
કપાલભાતી પાચન તંત્રને મજબૂત બનાવે છે . તે ગેસ, એસિડિટી, કબજિયાત વગેરેમાં ફાયદાકારક છે એટલું જ નહીં, કપાલભાતી કરવાથી તે શરીરની અંદર થતા અલ્સરની સમસ્યાને પણ અટકાવે છે અને બ્લોકેજ થવા દેતા નથી.
હૃદય માટે
તે કાર્ડિયો વેસ્ક્યુલર સિસ્ટમ માટે ખૂબ સારું હોય છે. આમાં, જ્યારે વારંવાર પમ્પિંગ કરવામાં આવે છે ત્યારે લોહીનો પુરવઠો વધે છે અને સીધું હૃદયમાં જવાથી તેની બ્લોકેજને ખુલે છે, ધમનીઓ અને નસોને પણ ખોલે છે. જે મહિલાઓને હૃદય સંબંધિત સમસ્યાઓ હોય છે તેમને કપાલભાતીનું પ્રથમ ફોર્મ કરાવવામાં આવે છે.
નર્વસ સિસ્ટમ
તે નર્વસ સિસ્ટમ માટે ખૂબ જ સારું યોગાસન છે. આમાં પમ્પિંગ કરવાથી આપણા મગજના કોષોમાં ઓક્સિજનનું સ્તર વધે છે. કપાલભાતી કરતી વખતે ઘણી મહિલાઓને વચ્ચે બગાસા આવે છે. બગાસા આવવાનો અર્થ એ છે કે મગજના કોષો બહુ થાકેલા છે.
જ્યારે ઓક્સિજન જાય છે ત્યારે તે રીલેક્સ થઇ જાય છે. આ તેમની કામ કરવાની ક્ષમતામાં વધારો કરે છે અને યાદશક્તિને મજબૂત કરે છે. જે લોકોને આધાશીશી, તણાવ, ચિંતા વગેરે જેવી સમસ્યાઓ હોય તેઓ કપાલભાતીના અભ્યાસથી સંપૂર્ણપણે સાજા થઈ જાય છે.
હોર્મોન્સને સંતુલિત કરે છે
તે પ્રજનન તંત્ર માટે પણ ખૂબ સારો યોગ છે. તેનો નિયમિત અભ્યાસ કરવાથી બ્લડ સપ્લાય યુટ્રસ , ગર્ભાશય, ફેલોપિયન ટ્યુબ અને ઓવરીઝમાં લોહીનો પુરવઠો વધે છે, જ્યાં સાફ સફાઈનું કામ કરવામાં આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, પીસીઓડી હોય ત્યારે કોથળીઓ બની જાય છે.
આ કોથળીઓ હોર્મોનલ અસંતુલનને કારણે રચાય છે. પરંતુ જ્યારે કપાલભાતી પ્રાણાયામ કરવામાં આવે છે ત્યારે તે હોર્મોન્સને સંતુલિત કરવામાં મદદ કરે છે. જો પીસીઓડીમાં કપાલભાતી કરવામાં આવે તો તેના ફેરફારો દેખાવા લાગે છે.
મેટાબોલિક રેટ વધે છે
કપાલભાતી શરીરમાંથી હેલ ઝેરી પદાર્થો અને બીજો કચરો દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. આ શ્વાસ લેવાની તકનીક પિત્તમાં વધારો કરે છે અને તેથી મેટાબોલિક રેટ વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. તે તમારી ત્વચાનું સ્વાસ્થ્ય સુધારે છે અને તમને ચમકદાર બનાવે છે. મહિલાઓ આ 5 લાભ મેળવવા માટે રોજ કપાલભાતી પ્રાણાયામ કરી શકે છે.
તમને અમારી આ પોસ્ટ પસંદ આવી હોય તો આગળ જરૂરથી કરજો, બીજા સુધી આ માહિતી પહોંચે. ગુજરાતી ભાષામાં આવી અવનવી સ્વાસ્થ્ય, ટિપ્સ અને ટ્રીક, રેસિપી જોવા અને નવી- નવી રેસિપી ઘરે બેસી જાણવા અને શીખવા માટે અમારાં Page” રસોઈ ની દુનિયા ને Like & Follow કરો. Follow કરવાં માટે અહી Click કરો રસોઈ ની દુનિયા.
