આપણા ધાર્મિક ગ્રંથોમાં એવી જ કેટલીક બાબતોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે જેનું આપણે સદીઓથી પાલન કરતા આવ્યા છીએ. આટલું જ નહીં, શાસ્ત્રોમાં લખેલી વસ્તુઓનો ચોક્કસ ફાયદો થાય છે. આવી જ એક વસ્તુ છે સૂર્યોદય પહેલા ઉઠવું. શાસ્ત્રોમાં સૂર્યોદય પહેલા એટલે કે બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં ઉઠવાનું અનેક રીતે ફાયદાકારક માનવામાં આવ્યું છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે આ તમારા શરીરને સ્વસ્થ રાખે છે અને તમને માનસિક રીતે પણ ઘણા ફાયદા આપે છે. શાસ્ત્રો અનુસાર રાત્રિના છેલ્લા કલાકને બ્રહ્મ મુહૂર્ત કહેવામાં આવે છે. આપણા ઋષિમુનિઓએ પણ આ મુહૂર્તનું વિશેષ મહત્વ સમજાવ્યું છે.
તેમના મતે આ સમય ઊંઘમાંથી જાગવાનો શ્રેષ્ઠ સમય હોય છે. આવો, આ લેજ દ્વારા જાણીએ કે કયા કારણોસર બ્રહ્મ મુહૂર્ત એટલે કે સૂર્યોદય પહેલા જાગવું તમારા માટે સારું છે.
સૂર્યોદય પહેલા બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં જાગો
બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં જાગવાથી રૂપ, શક્તિ, જ્ઞાન, બુદ્ધિ અને સારું સ્વાસ્થ્ય મળે છે. સૂર્યોદય પહેલા બ્રહ્મ મુહૂર્ત, જે સૂર્યોદય પહેલા લગભગ દોઢ કલાક માનીને ઉઠવું જોઈએ,છે. વાસ્તવમાં બ્રહ્મનો અર્થ થાય છે ‘પરમ તત્વ અથવા પરમ આત્મા’, મુહૂર્તનો અર્થ થાય છે ‘અનુકૂળ સમય’.
રાત્રિના છેલ્લા કલાકનો સમય એટલે કે સવારે 4.00 થી 5.30 સુધીના સમયને બ્રહ્મ મુહૂર્ત કહેવામાં આવે છે અને આ સમયે જાગવું તમારા માટે સારું રહેશે. જો આપણે જ્યોતિષમાં માનીએ તો બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં ઉઠવું જીવન માટે ખૂબ ફાયદાકારક છે.
આનાથી આપણું શરીર દિવસભર સ્વસ્થ અને ઉર્જાવાન રહે છે. વાલ્મીકિ રામાયણ અનુસાર, શ્રી હનુમાન માતા સીતાની શોધમાં બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં અશોક વાટિકા પહોંચ્યા હતા. જ્યાં તેમણે વેદ અને યજ્ઞોના નિષ્ણાતો દ્વારા મંત્રોના જાપ સાંભળ્યા અને તેમને સીતાજીને શોધી કાઢયા.
સૂર્યોદય પહેલા ઉઠવાના જ્યોતિષીય ફાયદા
જ્યોતિષ શાસ્ત્ર અનુસાર, બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં ઉઠીને ચાલવા જવાથી શરીરમાં સંજીવની ઉર્જાનો સંચાર થાય છે. આ જ કારણ છે કે આ સમયે ફૂંકાતા પવનને અમૃત સમાન કહેવાય છે. આ સિવાય આ સમય અભ્યાસ માટે પણ શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે કારણ કે રાત્રે આરામ કર્યા બાદ જ્યારે આપણે સવારે ઉઠીએ છીએ ત્યારે શરીર અને મનમાં ઉર્જા અને તાજગીનો સંચાર થાય છે.
મુખ્ય મંદિરોના દરવાજા પણ બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં જ ખુલે છે અને બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં જ ભગવાનની પૂજા અને શણગાર કરવાનો નિયમ છે. બ્રહ્મ મુહૂર્તના ધાર્મિક, પૌરાણિક અને વ્યવહારિક પાસાઓ અને ફાયદાઓને જાણીને, જો તમે આ શુભ મુહૂર્તમાં દરરોજ જાગવાનું શરૂ કરો છો, તો તમને વધુ સારા પરિણામો મળશે. જે વ્યક્તિ બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં જાગે છે તે સફળ, સુખી અને સમૃદ્ધ બને છે કારણ કે વહેલા ઉઠવાથી તેને દિવસના કામ માટે પૂરતો સમય મળે છે.
બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં સૂર્યોદય પહેલા ઉઠવાના વૈજ્ઞાનિક કારણો
આયુર્વેદ મુજબ, સવારે જાગવાનો શ્રેષ્ઠ સમય સૂર્યોદય પહેલા બ્રહ્મ મુહૂર્ત છે. પરંપરાગત સંસ્કૃતિઓ જે કુદરતની સર્કેડિયન લયને અનુરૂપ હતી તે સૂર્યોદય પહેલાં જાગવાનું સૂચન કરે છે. સર્કેડિયન ઘડિયાળ કુદરતી આંતરિક ઘડિયાળ છે જે જાગવાનું અને ઊંઘવાના ચક્રનું નિયમન કરે છે. આ લગભગ દર 24 કલાકે પુનરાવર્તિત થાય છે. શરીરની વિવિધ પ્રણાલીઓ સર્કેડિયન લયને અનુસરે છે.
સૂર્યોદય તમારા સર્કેડિયન ચક્રમાં ફેરફાર દર્શાવે છે. આ રીતે, મેલાટોનિનનું સ્તર ઘટે છે, કોર્ટિસોલ અને વિટામિન ડીનું સ્તર વધે છે, પાચક ઉત્સેચકો ઉત્પન્ન થાય છે. સૂર્યોદયની લગભગ 90 મિનિટ પહેલાં નવસ્વાન નામનો સમયગાળો આવે છે, જે આકાશ ઘેરા કાળાથી ભૂરા રંગના પ્રથમ સંકેત તરફ વળે તે પહેલાંનો સમય છે.
આમ, વૈજ્ઞાનિક અને જ્યોતિષ બંને કારણોસર, સૂર્યોદય પહેલાં જાગવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. જો તમને આ લેખ પસંદ આવ્યો હોય તો રસોઈનીદુનિયા સાથે જોડાયેલા રહો.
